IN MEMORIAM – Miloš Mišković (1932-2020)

Jedan izuzetni životni put započet prije 88 godina u pitomom prnjavorskom selu Prosjek okončan je prije sedam dana u Sarajevu. Prof. dr Miloš Mišković, jedan od pionira tematskog kartiranja u Bosni i Hercegovini, otišao je sa životne scene, tiho i neprimjetno, kao što je djelovao tokom svoje bogate naučne i stručne karijere.

Njegov obrazovni put počeo je 1939. godine, kada je krenuo u osnovnu školu u susjednom selu Potočani, da bi ubrzo uslijedila prinudna pauza u školovanju tokom turobnih godina Drugog svjetskog rata i okupacije. Gimnazijske dane pune nemaštine i oskudice proveo je u Banjoj Luci, a zatim je upisao studije geografije na Filozofskom fakultetu u Sarajevu koje je okončao 1958. godine. Tokom studiranja je bio pratilac i saradnik čuvenog etnologa Milenka Filipovića tokom njegovih istraživanja lepeničkog i trnovskog kraja u okolini Sarajeva. Nakon kraćeg boravka u Zavodu za statistiku, 1962. godine je izabran na mjesto asistenta na predmetu kartografija na novoosnovanom Prirodno-matematičkom fakultetu Univerziteta u Sarajevu. Poznavanje poljskog jezika, koje je stekao družeći se sa komšijama Poljacima u svom multietničkom zavičaju, omogućilo mu je lako prilagođavanje tokom pohađanja doktorskih studija na Univerzitetu Marije Kiri-Sklodovske u Lublinu u tadašnjoj Narodnoj Republici Poljskoj. Zahvaljujući tome, poljska geografska škola i uopšte poljska kultura su ostala u njegovom srcu do kraja života. Doktorirao je 1968. godine temom koja se odnosi na izradu geografskih karti naselja i stanovništva. Na matičnom fakultetu u Sarajevu prošao je sva predavačka zvanja i u drugoj polovini 1980-ih godina izabran za dekana ove visokoškolske ustanove. Sa te pozicije je aktivno radio na uspostavljanju nastavne baze Prirodno-matematičkog fakulteta na Gvoznom polju u opštini Kalinovik, što je smatrao jednim od svojih najvećih postignuća. Treba naglasiti da su njegova interesovanja prevazilazila kartografske okvire i zalazila u sve oblasti geografske nauke, prvenstveno primjenjene geografije. Naročito se ističe njegovo interesovanje sa problematiku agrarnog pejzaža i korišćenja zemljišta, te neravnomjernog prostornog razvoja, gdje je došao u kontakt sa prostornim planiranjem kao naučnom disciplinom u povoju u tadašnjoj Bosni i Hercegovini.

Ratna dešavanja u BiH zatiču ga 1992. godine u Sarajevu, iz kojeg nakon dvije godine odlazi u Banja Luku, gdje karijeru nastavlja u Urbanističkom zavodu Republike Srpske u kojem je prvih godina rada dao veliki doprinos u izradi kartografskog dijela prvog Prostornog plana Republike Srpske, poznatog kao Etapni plan 1996 – 2001. godina. Gotovo istovremeno je do 2007. godine bio angažovan na Prirodno-matematičkom fakulteta Univerziteta u Banjoj Luci kao redovni profesor na predmetu kartografija. Tokom svog rada u Urbanističkom zavod bio je učesnik na izradi još nekoliko značajnih prostornih i urbanističkih planova, među kojima se posebno ističu Prostorni plan Republike Srpske do 2015. godine kao svojevrsni nastavak plana iz 1996. godine, Prostorni plan grada Istočno Sarajevo, Prostorni plan opštine Gradiška, Prostorni plan opštine Teslić i Urbanistički plan Brčko. U periodu 1998 – 2002. godina vodio je naučno – stručnu manifestaciju „Ljetnja škola urbanizma“ koja se održavala u Šipovu i predstavljala jedini takav skup u RS.

Kao mladi prostorni planer u tadašnjem Urbanističkom zavodu RS imao sam priliku raditi sa ovim izuzetnim stručnjakom na nekoliko prostornih planova, gdje je na mlađe generacije prostornih planera i urbanista prenosio svoja ogromno znanje iz oblasti tematskog kartiranja, te poznavanje geoprostora Republike Srpske i čitave Bosne i Hercegovine. Zbog svojih ljudskih kvaliteta bio je omiljen među svim zaposlenim u Urbanističkom zavodu RS, uključujući i najmlađe članove njihovih porodica koje je često znao obradovati knjigama, igračkama i školskim priborom. Za sve nas je bio jednostavno „profesor“, uglađeni erudita koji je sve svoje sagovornike plijenio jedinstvenom kombinacijom životnog iskustva, šarma i gospodskih manira.

Ni nakon penzionisanja profesor Miloš Mišković nije mirovao, već se aktivno posvetio projektima koje nije uspio okončati tokom svog radnog vijeka. Ovdje se posebno ističe njegova inicijativa za obnovu nastavne baze na Gvoznom polju koja je devastirana tokom posljednjeg rata. Pored toga je vrijedno radio na izradi „Atlasa stećaka“ koji je završio još 2010. godine, nakon čega je bezuspješno čekao na njegovo izdavanje. Aktivno se uključio u rad lokalnih poljskih udruženja u BiH, što je poljska država honorisala 2011. godine dodjeljivanjem ordena „Bene Merito“ za promociju Poljske u svijetu. Posljednjih nekoliko godina je javno izražavao protivljenje izgradnji malih hidroelektrana i učestvovao je u više ekoloških inicijativa ovim povodom, od kojih se posebno ističe borba protiv izgradnje ovih energetskih objekata u Nacionalnom parku Sutjeska.

Njegova posljednja želja je bila da se sahrani u svom rodnom Prosjeku i da sa Spasovišta gleda pitominu između Sobanjske rijeke i Dabraka, te ljude svoga kraja koje je tako nesebično poštovao i volio. Nakon svega postoji nada da će se institucije Republike Srpske na odgovarajući način odužiti ovom skromnom velikanu geografske nauke na našim prostorima i omogućiti da se i naredne generacije upoznaju sa njegovim djelom.

Miloš Mišković na Gvoznom polju 2009. godine; Foto: Boris Badža

Banja Luka, 25.09.2020. godine

dr Branislav Bijelić
Urbis centar d.o.o. Banja Luka